Aulas Galegas – Mercedes Queixas le un poema de Partituras

Aulas Galegas – Lectura de Xandra, a landra que quería voar

Contan que contan: Mercedes Queixas Zas le Nova Crónica de Ulises de Antón Avilés de Taramancos

#MollámonosPoloLibro con Mercedes Queixas, desde as Bibliotecas Municipais da Coruña

Sempre Luz

Artigo publicado en Nós Diario o 23 de abril de 2020. A versión orixinal pode lerse aquí.

Foise Luz. Marchou, elegante e discreta. Os anos chamaron pola lei de vida, mais aínda así parécenos cedo. Porque cada encontro nun evento literario, cada palabra pronunciada, cada sorriso cómplice, cada conversa telefónica con Luz traía luz para transparentar unha alma boa. A elocuencia acompañaba a poeta, a muller sempre atenta ao seu tempo.

Cheguei a Luz coa lectura do Códice Calixtino. Volvín a el para preparar o temario da oposición como profesora de lingua e literatura galega. Volvo agora ao mesmo volume para reler os versos luz enmarcados polas miñas notas manuscritas para o ensaio dun posíbel comentario de texto.

Tería que agardar aos últimos tres lustros para coñecela de perto, para saber da súa humanidade, do seu trato cálido e afábel, da súa referencialidade transgresora como muller poeta desde a década dos 50 na construción do corpus literario galego contemporáneo, xunto ás irmás Pura e Dora Vázquez, Xohana Torres e María do Carme Kruckenberg, e da comuñón empática coas novas poetas herdeiras. Non poucas veces pensei no seu efecto multiplicador rosaliano.

Unha tarde de outubro de 2015 Luz Pozo Garza e eu mantivemos unha demorada conversa na súa casa. Falamos de pasado, presente e futuro. Muller sabia, elocuente, ser de luz. Rematamos tarde porque unha vida intensa precisa das palabras. E porque Luz era conversa pura que esvara polo bambán do tempo. Convenceume para tomar un café e unhas galletas “especiais”.

Cando saín da casa amiga non sabía como contar aquela conversa no breve espazo que este xornal me ofrecera. Intenteino e ela ficou contenta.

Volvo a ela nos versos da excelsa poeta, volvo ás palabras xenerosas e os risos nobres e a ollada pícara de luz acompáñanme na tristeza da despedida.

O café e as galletas da tardiña serán contigo, Luz, e coa túa palabra de vida perenne porque
“Non sabían os anxos
que estou aprendendo a vivir…!”

Advertisement

Fragmento de Xandra, a landra que quería voar en Aulas Galegas

Deixo aquí este vídeo publicado en Aulas Galegas o 31 de marzo de 2020, onde leo un fragmento de Xandra, a landra que quería voar. O artigo orixinal pode lerse aquí.

Aprender en tempos de coronavirus

Artigo publicado en Nós Diario o 16 de abril de 2020. A versión orixinal pode lerse aquí.

Aprender é verbo galego de ida e volta.

Na primeira acepción do dicionario da RAG, aprender é adquirir o coñecemento de [algo]. Na segunda, é a capacidade de transmitir ou facer adquirir o coñecemento de [algo]. Dar e recibir que cantaría Jorge Drexler “cada uno da lo que recibe, luego recibe lo que da”.

Fallounos a arma de coñecemento, a escola, as aulas, como espazo de encontro, tanto as concibidas nun espazo pechado como as aulas sen paredes, que promoven o coñecemento integrado, o convivio interdisciplinar e en comunicación co contorno. Porque, en palabras recentes do psicopedagogo Francesco Tonucci, “os nenos senten moito a falta da escola, é dicir, non dos profesores e os pupitres, senón a falta dos compañeiros. A escola era o lugar onde os nenos podían encontrarse con outros nenos”.

Sen ese espazo de confluencia entre docentes e discentes, mais sobre todo entre iguais, todos ficamos invisíbeis, no baleiro e sen rede de afectos.

A primeira tarefa da reincorporación ao curso, que non chamarei volta ás aulas, consistiu nunha videoconferencia cun grupo de bacharelato. Apenas foi posíbel co 50%. O obxectivo era saber da súa boa saúde e dos seus, pulsar o estado de ánimo e coñecer que realidade familiar os está a acompañar.

Pedinlles a avaliación das tres semanas de docencia a distancia e xurdiron os “custa máis entender”, “falta organización”, “non é o idóneo”, “descoñecemento tecnolóxico”, “dificultade para dispor de medios”, “falta o acompañamento dos profes”. Pedinlles a palabra que os defina e reiteraron “incerteza”, “estrés” e “agobio”.

Descúlpeme deixalo así, caro lectorado, mais acaba de escribirme Rui, de 1º ESO, no classroom improvisado para este tempo de equilibristas: “Sabías que mañá é o día do meu aniversario?”

Comprenderán que teremos que o felicitar. Que mañá non lle falten os compañeiros. Que non lle falte a escola.

Poema de Partituras en Aulas Galegas

Deixo aquí este vídeo publicado en Aulas Galegas o 24 de marzo de 2020, onde leo un poema de Partituras, libro escrito xunto a Xoán Carlos Domínguez Alberte. O artigo orixinal pode lerse aquí.

Un computador non é unha aula

Artigo publicado en Nós Diario o 9 de abril de 2020. A versión orixinal pode lerse aquí.

Un computador non é unha aula. Unha casa non é unha escola e un troco de tarefas didácticas por vía telemática nada teñen a ver co dinámico, socializador e interactivo proceso de ensino-aprendizaxe.

Unha avaliación non é só unha cualificación numérica, senón resultado da adquisición de competencias, o que supón a combinación de habilidades prácticas, coñecementos, motivación, valores éticos, actitudes, emocións e outros compoñentes sociais e de comportamento.

Esta aprendizaxe baseada en competencias caracterízase polo enfoque integral, continuo, formativo e colaborativo, onde entran en xogo, para alén dos contidos aprendidos, os procedementos e instrumentos de aprendizaxe, graduado con medidas de reforzo e adaptacións curriculares significativas conforme a diversidade real que convive nunha aula.

A Consellería garantirá o dereito dos alumnos e das alumnas a unha avaliación obxectiva e a que a súa dedicación, o seu esforzo e o seu rendemento se valoren e se recoñezan con obxectividade, para o que establecerá os oportunos procedementos.

A casa é un espazo de traballo para profesorado e alumnado, como a propia aula, o centro educativo na súa totalidade e o propio contorno.

Pretender substituílo por un computador con acceso a unha boa conexión á rede, desde un criterio homoxéneo que arromba unha parte do alumnado á invisibilidade e o desamparo, é un criterio ben pouco educativo desde os valores da obxectividade, rendemento, xustiza e equidade.

O coronavirus puxo punto e final ao curso académico e obriga a reflexionar na transición cara ao seguinte. Agora é momento de acompañar o alumnado neste tempo que en moitas casas suman carencias sanitarias, económicas, laborais, emocionais.

Demandamos do goberno que non nos obrigue a empregalo como criterio de avaliación selectivo, convertendo a fin de curso escolar nunha nova loita de clases onde gañan e perden historicamente os mesmos.

Os puntais da casa común

Artigo publicado en Nós Diario o 2 de abril de 2020. A versión orixinal pode lerse aquí.

Avanzamos cara ao fin da terceira semana de confinamento por causa da crise sen precedentes que está a provocar a COVID-19.

Imos aprendendo nas horas lentas a administrar novos silencios, medindo tempos con esquecidas doses de paciencia creativa, facendo conta das voces que xa non chegan, dos bicos e apertas suspensas no ar. Ao tempo, procuramos temerosamente o momento en que as cifras só certifiquen recuperación e vidas.

Mais cadaquén leva canda si o seu propio encerramento, ao igual que cando a vida é libre. Porque as gaiolas existen e acompáñannos en cada paso que damos, mesmo semellando actuarmos en liberdade.

A observación do que abruptamente nos sobrecolleu nestas semanas fíxonos reparar en como algúns colectivos profesionais que sufriron, na última década, baixo os grillóns do capitalismo depredador, un desequilibrio ameazante na súa condición laboral, forzados cara á precarización ou connotados cunha baixa estima de valoración social, son agora os puntais que sosteñen a cuberta da nosa casa común. E agora si, unhas dependemos das outras e a solidariedade fura nos camiños do egoísmo.

Estou a me referir ao colectivo sanitario, investigador, docente, ao sector do transporte, da limpeza, da produción e distribución alimentar. Colectivos de quen a hemeroteca falou tempo atrás dando voz pública á miseria programada polo capital que sacrifica o corpo do colectivo polo beneficio materialista individual.

O público é servizo. O privado é beneficio. Cantas veces coreamos en manifestacións multitudinarias unha realidade que agora se converteu en fenda abrupta baixo os nosos pés.

Cando este pesadelo, grazas ao esforzo do pobo, se supere, e recuperemos do desgaste físico e mental, este mesmo pobo terá que se pronunciar responsabelmente. E a min, mentres tanto, chégame cadora o eco dos versos do poeta Antón Avilés de Taramancos:

¡Non son un home: son un pobo,
e ninguén me pode domear!