Recensión de Xandra, a landra que quería voar en Palabra de Gatsby

Esta foi a recensión de Xandra, a landra que quería voar en Palabra de Gatsby, publicada o 11 de xullo de 2018.

“Non hai cousa máis importante que soñar, aínda que sexa con voar como é o caso de Xandra, a landra protagonista do novo libro de Mercedes Queixas. Un libro no que a natureza e os soños ocupan un papel protagonista mais tamén unha proposta didáctica interesante sobre o inconformismo e a necesidade de crecer ante as dificultades.

Nestas poucas páxinas, o texto brilla con luz propia en combinación coas aparentemente simples mais traballadas e fermosas ilustracións de Paula Pereira Carreiro. Un libro de lectura moi áxil e dinámica do que, seguro, gozarán as crianzas.

Mercedes Queixas publica un libro no que amosa unha historia na que está presente a paixón de quen a escribe. Os soños son un lugar completamente noso dende onde debemos proxectar os nosos azos para o futuro. Agardo tamén que este libro colabore na esperanza no futuro de moitos nenos e nenas galegos.”

Advertisement

Xandra, a landra que quería voar en Cada día, un libro

Xandra, a landra que quería voar apareceu o 2 de marzo de 2018 no programa da Televisión de Galicia Cada día, un libro. Pode verse aquí.

Quen garda, sempre ten

Artigo publicado no Sermos Galiza en papel o 28 de xuño de 2018.

O refraneiro popular achéganos claves para interpretar o mundo inmediato, non só nas palabras, como instrumento de comunicación, senón desde a concepción interna e estrutural da nosa realidade cultural, isto é, desde a persoal concepción do que nos acontece, baseada na experiencia e desde o manexo do sentido figurado.

O que garda sempre ten e o gardar sempre foi ben é sentenza ben coñecida no noso refraneiro quer esteamos a falar dos bens persoais quer dos colectivos, do patrimonio da comunidade, desde a colección de petróglifos ao Pórtico da Gloria, desde o Pergamiño Vindel ao patrimonio inmaterial, desde a herdanza en notas de música e puntos de baile ao patrimonio artístico e arquitectónico expulso na emigración e no exilio. Quen (se) garda (n)os arquivos da memoria, sempre ten presente para contar e futuro que herdar.

No entanto, nos últimos anos a perda converteuse na compaña imposta. Até tal extremo que, nun intento improvisado de reproducir o catálogo de perdas colectivas, asoma a nós a incapacidade de as enumerar en listaxe secuenciada.

É por iso que acudimos ao auxilio da rede de hemeroteca xornalística galega para recuperarmos con probas esa conciencia de perda que semella fabulación irreal.

Axiña a rede atrapa o nobelo informativo que, por sobreesgotamento, non somos xa quen de reproducir no noso persoal arquivo mnemotécnico de derrotas.

Porque aínda hai titulares ben recentes, galegos e estatais, que asoman, ao non acataren os silencios interpostos, e actualizan ese relatorio da perda para nós imposíbel de acordar, non como sinónimo de extravío, senón de dano, perdición, ruína, mingua, fracaso e frustración.

Galiza perde cada día dez persoas ocupadas no agro e gandeiría; Galiza perdeu na última década 17% da súa superficie agraria; Galiza perde 18 habitantes cada día; Galiza perdeu 163 millóns de euros coa marcha de empresas a outros territorios do Estado; Galiza perdeu máis de 1.500 granxas lácteas dende a fin das cotas e segue a ter un dos prezos máis baixos de Europa; Galiza perdeu 265.000 hectáreas de superficie agraria útil en apenas tres décadas; O cento dos mosteiros que Lugo perdeu; Galiza perdeu 65.000 mozos activos en catro anos; Galiza perdeu un 0,25% de poboación no exercicio 2017; Galiza perdeu 18 grandes patrimonios pola guerra fiscal entre comunidades; Galiza perdeu 185 médicos en nove anos; Galiza perdeu cerca de 2.000 autónomos no último ano; Galiza perdeu un terzo das súas sucursais bancarias; Galiza perde o 2,8% na capacidade de compra do salario medio…

Con certeza son vostedes quen de continuar completando as reticencias finais do parágrafo anterior segundo memoria biográfica ou documental.

Mais se cadra, malia non o parecer, ando a pensar se toda esta perda nunca casual, este abandono ou derrama programada ou, cando menos consentida, polo goberno galego, pois non se rexistran titulares de accións contraforte que acheguen propostas de camiño reparador, recondutor de inercias tan autodestrutivas, non terá o seu epicentro neurálxico no borrado no noso disco duro cultural e identitario da lingua galega.

O galego perde falantes entre a xente nova e nas cidades; O galego é o único idioma oficial que perde falantes; O galego recúa, estamos a tempo?; Xeración Z: galegofalantes en mínimos, castelanfalantes en máximos e prexuízos sobre sotaque e fonética galega; Un terzo da mocidade nacida nos 90 non ten na familia ningún referente lingüístico galego.

De novo os titulares actúan como altofalantes das voces que se apagan por lei de vida e do retrato dunhas novas xeracións próximas a se converteren na Xeración H, como esa letra do alfabeto muda e incómoda, un estorbo para toda expresión correcta ortográfica, que non é quen de se representar en ningún fonema identificador e que apenas debería ter vida útil como excepción ocasional no relatorio de regras para o seu uso.

É aquí cando o eco dos versos de Manuel María volven no seu bater rítmico para que non deixemos de os cantar e contar:

O idioma é a fala
que nos xungue e sostén.
Se perdemos a fala
non seremos ninguén!

Unha camelia negra e o canto dun merlo

Texto de homenaxe a Isidro Novo no A Fondo de Sermos Galiza publicado co Sermos Galiza en papel o 21 de xuño de 2018.

Ao longo dos días comprendidos entre a estrea dos anos 2007 e 2017 foi descolgando paseniñamente na randeeira temporal o nacemento e medre sólido dunha amizade compañeira de viaxe, grazas ás angueiras compartidas ao redor do proxecto común literario –e non só– da AELG.

Desde os primeiros momentos en que o silencio apremiaba e afogaba pola perda, sempre temperá de máis, e aínda máis cando é roubada, as imaxes e as palabras vividas nesta casa epicentro volvéronse cometas fugaces difíciles de soster no pulso da man e da voz.

A vida dos nosos seres queridos e amigos repousa gravada en múltiples fotogramas que a nosa mente reproduce, con máis ou menos autocontrol, de cando en vez interrompidos pola emoción que reviven intres coma elos invisíbeis, e semella difícil procurar a palabra certa, xustamente medida para nomear e apreixar a memoria de canto perdemos.

Procurei no mapa da vida compartida contigo, Isidro, nos últimos dez anos no consello directivo da AELG, as palabras de despedida. Enfieinas provisionalmente, apoieinas na cartografía fotográfica do teu traballo e implicación e volvín a ti para espellalas na túa lealdade, delicadeza, discreción, orgullo, xenerosidade, capacidade para traballar en equipo, como observador, conversador e dono da forza salvadora e contaxiosa do humor.

As palabras sempre tornaron canda ti en forza sementadora ao noso arredor e multiplicáronse ao rescate do silencio para as agromar na túa voz afouta e na medida da túa escrita pulcra.

Amo as palabras, porque o significado de cada unha vén dunha historia, as palabras ademais, serven para escribir historias.

E a Memoria das Palabras ou as Palabras con Memoria, que puntualmente coma un ourive puías para compartires connosco, medraron nun océano de vida contada en escurecida historia imperfecta.
Como artesán honesto axudaches a recompoñer a forma da sabedoría tradicional desde a Sección de Literatura Oral, man a man con Antonio Reigosa, para apreixar o noso mundo contado ao vento.

Procurarémoste nelas, nesas palabras que coleccionabas para comprender mellor o mundo, para nós tecer e destecer cada andar desta obra colectiva sempre en proceso, nunca acabada e sen ti algo máis orfa.

Para ti, hoxe e sempre, benquerido amigo, una camelia negra e o canto do merlo.