Cando Xabier P. DoCampo peta na nosa porta

Artigo publicado na versión dixital do Sermos Galiza o 22 de xuño de 2014. A versión orixinal pode ser consultada aquí.

Agora mesmo chove a cachón. Víase vir. Escoitábase bruar lonxe. O calmozo anunciaba en sucesivas badaladas que a treboada nos visitaría neste sábado de benvida ao verán, esa estación que agasalla a suxerente delicadeza saborosa das cereixas.

Mais hoxe é imposíbel terlle medo á auga que, persistente, ficou connosco a maior parte do outono e do inverno.

Hoxe as palabras arroupáronnos en Castro Ribeiras de Lea no acto de entrega da Letra E (Escritor con maiúsculas!) a Xabier P. DoCampo, organizado pola AELG. Aloumiñáronnos as emotivas palabras vivenciadas sobre a memoria do pasado, individual e colectivo, do escritor nas terras chairegas que o viron nacer e medrar; os lugares, os tempos, os sucedidos, as conversas, os medos, os sorrisos, as bágoas, os pasos, as lecturas, os filmes, a lareira, a casa, a familia, as amizades… todo aquilo que en orixe e en esencia nos constrúe. Todo aquilo que nos fai ser parte dun espazo e dun tempo concreto para non caermos tentadoramente perdidos en ningures.

Amplificounos Agustín Fernández Paz, na súa ben medida e exhaustiva laudatio, o decálogo definidor do Xabier amigo, compañeiro de traballo, profesor, teórico da lectura e da renovación pedagóxica, incansábel lector, escritor iniciático, bo comedor e mellor cociñeiro, contador de historias como acto de amor sublime, amante fiel do cine e comprometido defensor do patrimonio cultural e lingüístico galego.

Escoitar este 21 de xuño a Xabier P. DoCampo, na súa voz contundente que non renuncia a adubiar coa sempre ocorrente e acaída retranca, obrigou a miña memoria a recuperar o noso primeiro encontro, que é o mesmo que dicir, moito máis honestamente, a miña descuberta persoal de quen para min era un escritor que cobraba vida nos seus libros e imaxinaba fisicamente desde a iconografía das súas lapelas.

Era por maio de 1998, nas vésperas do Día das Letras Galegas que a RAG dedicou aos trobadores da Ría de Vigo –Martin Codax, Meendinho e Joan de Cangas. Acudín puntual á cita na biblioteca de Cambre que leva o nome do noso escritor homenaxeado para presentar o libro inaugural da Colección Esencias da editorial A Nosa Terra que titulei Os trobadores do Reino de Galiza. Acompañaríame o grupo musical Quinta Feira, maxistral parella de baile naquela miña primeira entrada no mundo editorial coa que fun percorrendo institutos e asociacións, que logo prolongaría eu en centros galegos espallados por diferentes ciudades suízas que me presentaron sen intermediacións disimuladas nin espellos evasivos a verdadeira realidade da emigración galega.

A miña magna sorpresa, axiña trasladada a certa inestabilidade vertical producida por unhas pernas inquedas e un corazón a brincar de máis, chega cando a organización do acto me informa de que será Xabier P. DoCampo, en persoa e moito máis aló da placa co seu nome que me acababa de recibir na entrada da biblioteca, quen presente a miña modesta contribución á divulgación dos nosos trobadores medievais.

Cando tes a fortuna de que Xabier P. DoCampo pete na túa porta para te recibir na casa da luz, comprendes a profundidade do misterio das badaladas, renuncias ao sono para ler un conto de tres noites, abres o libro das viaxes imaxinarias, observas o ceo na noite á procura das filantes, dilúes a fronteira entre as cores e os amores, transpórtaste á illa de todas as illas para axudares a construír un arquipélago e comprendes a sinistra arquitectura dominante do país adormentado.

Con certeza, as súas xenerosas palabras daquel día foron o máis grande estímulo para quen, inexperta, traspasaba a escrita persoal, íntima ao escenario público onde pensamento e creación é compartido.

Esta XX edición da Homenaxe ao Escritor na súa Terra, vivida en comunidade para recoñecer e pór en valor unha figura clave do noso sistema literario contemporáneo, honrou, desde a gratitude, un autor de extensa obra literaria individual e xenerosa participación colectiva, referente dunha obra narrativa fortemente imbricada na tradición contística galega, inauguradora da literatura infanto-xuvenil contemporánea que abriu as portas, desde a casa e a escola, á formación do público lector máis novo, alicerce e semente do imprescindíbel substrato cultural de hoxe, e recoñecida cos máis importantes premios a nivel nacional e internacional.

Mais, non esqueceu mencionar Xabier P. DoCampo na súa resposta á laudatio que, nado sete anos após rematar a guerra española do 36 e educado na escola da ditadura, forma parte desas xeracións de galegas e galegos a quen se lles impediu ser alfabetizados na súa lingua propia, unha situación que, lonxe de ser anacronía irreversíbel, ameaza en clave de presente, xa con datos estremecedores, en retornar á nosa infancia, desde a protección e amparo silente de quen debera promover políticas lingüísticas activamente normalizadoras para a infancia, no seo familiar e, sobre todo, escolar.

Segue a chover na medianoite deste 21 de xuño, mais cada pinga que bate fóra e mence esta escrita reproduce o eco confirmador dun pensamento: hoxe vivimos unha boa ocasión para nos reafirmarmos no carácter irrenunciábel dos afectos e lle entregar a Xabier P. DoCampo o que nunca renunciou a sementar: amizade, gratitude, xenerosidade, lingua e nación.

Advertisement

Cen semanas para Sermos

Artigo publicado na versión dixital do Sermos Galiza o 9 de xuño de 2014. A versión orixinal pode ser consultada aquí.

Cada quinta feira, en chegando o remate da semana laboral ou programando xa os labores dun novo setenario que sucederá esa paréntese de fin de semana que sempre chega para fuxir, boto man do talonario de subscritora do Sermos Galiza para ir ao quiosco recoller un novo número do xornal impreso que relevará o anterior na lectura informativa espaciada ao longo dos próximos cinco ou seis días.

E agora que o talonario me anuncia que irei polo número 100 deste único xornal impreso dispoñíbel en galego, para a miña información mais tamén como ferramenta didáctica escolar, penso en como mudaron en min os hábitos e rutinas lectoras de prensa.

A primeira lectura para poñer pé en terra chega, como microlapsos ou sucesión de flash acordador, a través da prensa dixital; unha toma de contacto coa realidade que uns poucos fabrican e converten en noticia para seren repetidas como ecoantes voces en off para que a maioría recibamos preferentemente de forma silenciosa obedecendo ao sabio refraneiro: Quen cala, outorga.

Algunha efémera paradiña, de mañá ou tarde, á procura da necesaria dose de cafeína, convida a enredar o pensamento na lectura que monoliticamente achamos en calquera estabelecemento de hostalería, eses espazos que observamos como seguen a aumentar nos nosos baixos comerciais ao mesmo tempo que pechan bibliotecas… Mais debe ser esta unha falsa percepción miña, propia de ollada miope, pois non aparece como noticia na prensa que amarga a cafeína do meu sempre traducido café con leite.

Remato axiña a posta en práctica da expresión da avoa, miro os santos das diferentes cabeceiras (que non teñen por que ser cabeceiras diferentes… ollo á orde de colocación do adxectivo que non sempre resulta gratuíta!) e a sensación informativa é tan única como simple. Ler sempre o mesmo con cativas mudanzas tipográficas ou espaciais na orde de visualización das novas, mais monolíticas perspectivas onde todo é sentenza inmutábel e irrefutábel. Se cadra, algún pequeno disfraz despistante na forma para no fondo aprehender idéntica vontade (des)informativa.

E mentres tanto os nosos pés proseguen rutinas persoais, familiares, domésticas, profesionais, e ningún dos espellos da realidade circundante en que te observas ten imaxe reflectida nas cabeceiras dos medios en papel. A abstracción dos datos macrolonxanos ceden o paso á realidade micro de aproximación. Eis a virtualidade do mundo real, reconfirmo.

Velaquí o tacto do papel en branco e negro a nos lembrar que calquera tempo pasado foi mellor, que o que temos e somos é gracia benevolente dese pasado incuestionábel, que os traxes chaqueta masculino son a voz fotografada de todas, que non é tempo de mudas, que non toca cuestionar nada porque o importante é vitalicio e hereditario e o medo di que o outro sempre ha ser peor, que hai que ir da man protectora de alguén de fóra, porque fóra si que saben, que hai que se conformar cun malo será, éche o que hai, que lle imos facer como únicos gritos de guerra para a cidadanía galega.

Falar. Calar. Soidade. Invisibilidade.

E entón abanea o aire o verso de Uxío Novoneyra: De tanto calar xa falo eu só.

Porque temos moito que dicir, moito do que falar; porque non temos nada que calar nin aínda menos aceptar que nos manden calar; porque sabemos que en falando sós podemos ficar roucos e xordos nun camiño en construción; porque desafiamos a manipulación e a mordaza desde a historia que tamén contamos nós; porque sabemos, como no filme, que ninguén falará de nós cando esteamos mortas; porque temos voces e proxectos solidarios, cooperativos, alternativos, resistentes, feministas, educativos, culturais, patrimoniais, gastronómicas, lúdicas, etc. que procuran análises demoradas máis A Fondo.

Porque temos pobo, porque acreditamos na comunidade, na cidadanía participativa capaz de quebrar as fendas para construír espazos de oportunidade e converxencia para a palabra viva e a óptica plural. Porque cada vez estamos máis porque somos máis a atravesar a porta aberta para localizar as chatas da obra e axudar a mellorala.

Velaí algunhas das razón destas primeiras 100 semanas de Sermos Galiza en papel, en convivio coa información máis actual, desde a urxencia do día a día, no xornal dixital. Un número que representa moito máis do que índice simbólico ou redondo; unha demostración do alto valor da inclusión nesa unidade seguida de ceros á dereita, que si contan e valen, pois representan o apoio comprometido para coa visibilidade da lingua e a información escrita de noso que por dereito nos corresponde e porque dan boa conta da responsabilidade activa que asumimos como accionistas, subscritoras, compradoras ou lectorado que demanda o seu exemplar semanal no quiosco.

Un modelo de traballo colectivo en clave de país que debe afrontar o seu futuro sen dependencias nin submisións, mais coas alianzas da casa, como sempre fixeron as mans irmás do traballo, no mar e na terra – segadoras, malladores, leiteiras, fiadoras, tascadoras, muiñeiros, redeiras, mariñeiros, percebeiros, mariscadoras – en que nos recoñecemos.

Un proxecto que, 100 semanas despois, en progresiva evolución, conseguiu facernos
sentir que o tempo vai a modo
que non xogamos ás sorpresas
imposíbeis
que o soño foi semente
que o día agroma

Marta Dacosta, dun lago escuro