De Circe a Penélope

Artigo publicado en Sermos Galiza o 31 de marzo de 2013. O orixinal pódese consultar aquí.

Remato de ler Circe ou o pracer do azul e aínda aboian na miña mente a delicadeza dunha exquisita linguaxe entrelazada por volta de emocións e sentimentos pouco explorados aínda na literatura galega.

Remato de ler as trescentas nove páxinas desta ópera prima, asinadas pola escritora Begoña Caamaño, coa mágoa que produce chegar á fin dunha obra magna e coa saudade de voltar ao comezo máis unha vez para a redescubrir. As grandes obras da literatura universal medran nas reiteradas lecturas que nelas facemos porque sabemos que unha nova descuberta agarda sempre por nós.

Cómpre volvermos a Circe e a Penélope para reencontrármonos nos tabús do presente, nos silencios protocolares, nas conversas de ficción fuxidía, na evasión tecida ao redor da rutina monótona, nos desenganos dolorosos camuflados de aparente normalidade, nos mundos de amizades prohibidas, no corpo de muller cobizado intereseiramente e no desprezo da súa intelixencia por parte do home omnipotente. Cómpre quebrarmos as voces únicas omnímodas e canónicas até convertérmolas en rouquemia permanente. Cómpre falarmos de sororidade resistente e de mundos vividos e expresados no íntimo feminino que neutralicen as historias contadas en público só por outros. Cómpre escoitármonos nas palabras compañeiras construtoras dun equilibrio igualitario de vivencias individuais e colectivas.

Cómpre sermos, estarmos e atendérmonos como pobo para contruírmos entre todos e todas, non unha illa, senón todo un continente Eea, capaz de asumir o respecto polas mulleres en valores sumativos de respecto e igualdade.

A ti debo que eu, fecundo en aventuras e ansioso de travesías, me internase por primeira vez nos misterios do universo feminino. Circe, amiga, amada (…) non sería eu merecedor da sona de posuír unha mente esperta e lizgaira se o teu amor non me servise para aprender que as mulleres, mesmo as que non amamos, son moito máis que as responsábeis de perpetuaren as nosas estirpes e o obxecto mediante o cal selamos os homes novas alianzas.

Así se expresa Ulises nos preámbulos do seu derradeiro encontro carnal coa amada maga Circe antes de partir definitivamente a Ítaca.

Ao longo da lectura descubrimos un Ulises capaz de se transformar desde a aparencia dun  insensíbel e embrutecido posuidor do corpo recén estreado da moza e inocente Penélope na súa noite de vodas até o afectuoso amante considerado e entregado aos engados brincadores do corpo de Circe nunha relación de pracer mutuo.

Con ambos Ulises convivimos, mais os primeiros teiman en se encheren da definitiva gloria arrasando o noso corpo e degolando a nosa conciencia en titulares de prensa dramáticos salpicados de sangue de muller. O sangue menstrual repudiado en moitas culturas e silenciado en case todas, realidade biolóxica do corpo da muller destronada á máis estrita intimidade silente, cede o paso ao público sangue mortal provocado por quen decide cando, como e onde pór fin á vida da muller-compañeira.

Homes que supostamente, malia a evidencia de feitos e declaracións, maltratan até lles negaren ás súas compañeiras definitivamente o dereito á vida porque nunca nada é suficiente para acalmar a sede patriarcal do poder supremo.

Era inmigrante e xa se sabe que aló teñen outros costumes, outra cultura… Eran unha parella normal, nada podía facer prever este fatal desenlace… As novas formas de emparellamento xa se sabe a onde conducen… Non hai xustificación posíbel para ningún asasinato e para o dunha muller no seo do ámbito da familia tampouco!

Hoxe vólvese falar en clave necrolóxica de homes traidores e de mulleres traizoadas. Hoxé lembramos a cifra de catorce mulleres asasinadas a mans de catorce asasinos no Estado español en pouco máis de tres meses transcorridos desde comezos de ano. Hoxe erguemos a nosa voz denunciadora conscientes de milleiros de humillacións e aldraxes, verbais e físicas, vividas no cruelmente devorador espazo da casa, que anónimos corpos de muller agochan nas cicatrices da alma. Hoxe reivindicamos a palabra de Circe e recollémola para ti, home-compañeiro de vida:

Non fagas nunca que me avergoñe por te amar como te amo.

Advertisement

Normalidade lingüística

Este artigo foi publicado en ProLingua, este 22 de marzo. O orixinal pode consultarse aquí.

Nos últimos días non deixamos de ler titulares e escoitar voces -isto último mesmo nos podería pór a pensar sobre a propia cordura!- que predican -debe ser por causa da influencia do discurso televisivo destes novos tempos papais- a consecución dun clima de normalidade lingüística na sociedade galega.

Mais que é o que quere dicir isto? Porque quen así se expresa, malia ser auctoritas no goberno da Xunta de Galicia, nunca achega razóns nin argumentos que iluminen as sentenzas que, a respecto do idioma galego, ecoan nas súas bocas e que, con certa reincidencia van invalidando esoutras sentenzas xudiciais.

Inquirimos, entón, o dicionario e procuramos na súa cociña o significado desas palabras máxicas.

Normalidade: calidade ou estado de normal.

Lingüística: relativo ou pertencente á lingua.

Vinculamos, entón, os dous termos da frase nominal e damos co resultado. O que certos políticos, desde o goberno galego, pretenden transmitir á cidadanía é que a lingua vive en calidade e estado normal.

Lonxe de ficar a dúbida resolta, o interrogante ameza novamente: que lingua é a que vive no noso contorno un estado de normalidade?

A recente desaparición do galego, como idioma de partida, no sistema de correo electrónico do portal educativo; a connivencia da Consellería de Educación co Estado español para eliminar, na futura LOMCE, o galego como materia troncal do ensino relegándoo á categoría de rexional -nin sequera preferente– xunto coa segunda lingua estranxeira, ou o afastamento, por parte da Secretaría xeral de igualdade na recente homenaxe celebrada, co gallo do Día Internacional da Muller, na propia Casa da Matanza, de todas as escritoras galegas que optaron por este idioma para crearen a súa obra literaria -e nel son coñecidas e recoñecidas dentro e fóra do país- posicionándose efectivamente a prol da súa normalidade, suplantadas por unha escritora galega que, no entanto, optou polo castelán para a súa escrita e proxección editorial e cuxas intervencións públicas en contra dunha vida de normalidade para o galego foron ben explícitas nos últimos anos, non nos axudan a concluír que as mencionadas auctoritas estean a falar, con coñecemento de causa, da lingua galega.

Ao tempo, a realidade máis íntima e familiar faime lembrar as palabras dunha mestra de 5º curso de primaria nun centro educativo público coruñés, cando aló polo mes de outubro explicou aos pais e nais do seu alumnado como este non era bilingüe, pois a súa competencia en galego era, con carácter xeral, bastante escasa e especialmente cativa na comunicación oral. Eis a razón que xustificaba o traballo a seguir con lecturas literarias complementarias, durante o curso, en castelán e en galego.

Chegou o momento de se enfrontar ás dúas lecturas ao longo desta segunda avaliación, pronta xa a se despedir. E a fin desta reflexión podía acompañar tamén a despedida.

Mais unha pregunta ficou suspensa no ar cando a miña pequena lectora -plenamente bilingüe desde o galego- me preguntou:

-Por que hai tantos compañeiros na clase aos que seus pais non lles compran o libro de lectura en galego?

Será cuestión de normalidade lingüística? Serán defensores desa pregoada Galicia Bilingüe?

Muller e ciencia: común, feminino e singular

Artigo publicado no número 38 do Sermos Galiza en papel, con data do 8 de marzo de 2013.

Muller e Ciencia son conceptos ben próximos a nós que partillan a categoría morfolóxica de substantivo común, feminino e singular, mais alónxanse no camiño até se converteren nun nada inocente xogo de cara ou cruz cando a Ciencia se torna concepto abstracto e a Muller ente concreto ou cando catalogamos Muller como ser contable e individual fronte ao matiz incontable e colectivo de Ciencia.

Sempre as intocábeis etiquetas pensadas por outros a debullaren clixés normativos para o colectivo que minusvalore o común sobre o propio. A Ciencia con maiúscula convértese en cousa de homes -como o lema daquel anacrónico anuncio do coñac Soberano Garbey que a memoria aínda conserva- fronte á esvaída muller minúscula.

E semella chegamos, entón, á frontalidade. Como se estivésemos a confrontar realidades antagónicas e irreconciliábeis. Ou como se no escenario público non coubese máis do que unha única presenza protagonista iluminada fronte ao espectro secundario que só pode habitar entre o opaco cortinado de veludo.

Muller e Ciencia bifúrcanse en bretemosos itinerarios paralelos que nunca interseccionan nunha rotonda comunicadora.

Fagamos un honesto exercicio de introspección. Cantas mulleres científicas poderiamos nomear? Cantas científicas identifican as placas dos nosos rueiros e referencian os nosos enderezos particulares ou laborais? Cantos premios levan consigo a honra ao prestixioso labor dunha científica?

Lonxe de pretender presentarlles preguntas retóricas ou de colocalos perante un exame avaliador de competencias propio desta fin de trimestre escolar en que andamos, aínda podemos ascender un chanzo máis na concreción das cuestións anteriores ubicándoas no ámbito espazo-temporal galego. Onde ficarían, entón, o nome e a representatividade das científicas galegas? Ulas?

Proba ben difícil que nos pode conducir a conclusións non sempre certeiras. Non hai! Se as houber, saberiamos delas! Aquilo que existe, está e apréciase polos sentidos. De non ser así, só a nada é quen de existir.

Desequilibrio, desigualdade e invisibilidade adquiren pleno valor semántico e simbólico como causas exóxenas deste intencionado patriarcal (des)encontro muller-ciencia, mais podemos corrixilo se abranguemos a cuestión desde a honesta perspectiva de xénero, nun marco de igualdade, que coloque as mulleres traballadoras, tamén no ámbito científico global, na primeira liña do espazo público.

De non o facermos así, estaremos privando a cidadanía do (re)coñecemento necesario de mulleres como María Josefa Wonenburger Planells, Inmaculada Paz Andrade, Teresa Miras Portugal ou María S. Soengas Súarez, entre outras, todas elas científicas galegas, recoñecidas co premio María Josefa Wonenburger Planells en 2007, 2008 e 2009, cuxos currículos son tamén coincidentes na reiteración de “primeira muller”, condición moi lonxana daquela decadente e xa caduca “primeira dama”.

A investigación, a formación, a innovación, a tecnoloxía, a empresa, a ciencia son voces que nos devolven ao xénero gramatical feminino e que, necesariamente, deben ser reintegradas e recoñecidas, sen prexuízos extemporáneos, en traxectorias relevantes de mulleres nos eidos da ciencia e a tecnoloxía.

Un reto asumido en clave política en 2008, cando o concepto de igualdade era concibido, planificado e posto en valor de xeito ben diferente ao actual por parte da Xunta de Galicia, a través daquela Unidade de Muller e Ciencia de Galicia e do Programa Galego de Muller e Ciencia 2008-2012, onde as políticas promotoras da igualdade de xénero e a proposta de medidas de reforzo positivo, destinadas a promover a presenza feminina nos diferentes ámbitos do coñecemento e o saber, pretendían converterse no núcleo de calquera acción transformadora de maneira transversal.

Mágoa que, ao visitarmos agora eses contornos dixitais abandonados, retornen aos nosos ollos modelos herméticos das pantamas do silencio do pasado.

Mais os nosos ollos xa non son cegos nin as bocas mudas nin o tacto insensíbel nin o olfacto inodoro nin moito menos faremos ouvidos xordos.

Tanto tes, tanto vales!

Artigo publicado en Sermos Galiza, o 18 de marzo de 2013. O orixinal pódese consultar aquí.

Acompáñame este refrán desde sempre, como tantos outros prendidos en min desde a sabedoría popular das voces familiares que a memoria foi fixando silandeiramente como flash instantáneos que decontado renacen milagrosamente para alumaren esta realidade acosadora, como aquelas sorprendentes primeiras cámaras polaroid, que chegaron cando nena e nos amosaban en segundos os nosos retratos que até entón tardaban semanas en seren tanxíbeis aos nosos sentidos.

Unha anovada canle, no sistema tradicional dos elementos da comunicación, chamada San Google foi a mediadora que me levou a ela. O referente dun contorno vital tan provocadoramente inxusto para coa sociedade, con certeza, foi o causante de que eu procurase refuxio sandador nas artes plásticas, do mesmo xeito que outras veces lle corresponde á literatura ou á música.

Así foi como me reencontrei e descubrín unha vizosa galería de imaxes pictóricas e escultóricas, asinadas por autores e autoras galegas, de tempos, escolas, técnicas e trazos artísticos ben diferentes, que ían ennovelando unha sucesión de estampas centradas na muller galega traballadora.

Luís Seoane, Colmeiro, Maruxa Mallo, Isaac Díaz Pardo, Xulia Minguillón, Carlos Maside, Ramón Conde, Virxilio ou Viki Rivadulla deseñaban, perfilaban, intuían mans labregas e mariñeiras, corpos entrelazados no labor cooperativo das labregas e das mariscadoras á procura do necesario sustento familiar e do desenvolvemento dos nosos tradicionais sectores produtivos onde todo nace da terra e do mar.

Os seus pinceis oleosos recolleron para nós a evolución da radiografía dos tempos das sempre silenciadas viúdas de vivos e das voces besbesullantes construtoras da matria: lavandeiras á procura do clareo inmaculado, leiteiras de mans calosas entre ubres lactosos e pés viaxeiros, tecedoras de redes compañeiras prontas para a forza mareira da ardora verde-azul, (soror)irmandade conversadora no descanso da fiada ou da esfolla, ronsel de corpos femininos a dar vida na encrucillada laboral do mercado alimentario multicor, costureiras a teceren xustillos e chambras para o Día do Patrón, vendimadoras tinguidas de estimulante néctar lila.

E ante aquela galería de imaxes, ante aquel extraordinario ronsel de formas e cores realistas, pensei: Tanto tes, tanto vales! Canto valor artístico herdamos do traballo de quen grava nos lenzos as estampas das que procedemos. Entón volvín repetirme: Tanto temos, tanto valemos! E alguén me replicou: Canto perde quen tanto ignora!

A miña distracción curiosa inicial mudou por vontade de titulares de prensa que me colocaron de fronte con outras expresións femininas actuais en destaque. Agora as mulleres adoptaban dimensión humana, con nomes e apelidos, baixo corpos idosos de máis de oito décadas, condenadas pola súa sobrevivencia a tanto tempo de traballos e esforzos. Vivir tanto resulta custoso ás arcas públicas! Vivir vólvese cruel e insolidario!

Aurelia debía abandonar un piso antigo en plena zona vip coruñesa, a súa casa e fogar de varias décadas de vida, porque non encaixaba no modelo chic planificado por quen non entende de miserias nin de arraigamentos humanos, ao non permitir unha revalorización económica desas catro paredes que acrecentase a fin de mes a caixa do patrimonio privado. A xerencia local da res pública tiña a solución doada: onde mellor estaría que recluída nunha residencia de anciáns e afastada do seu marco convivencial?

D. A. M. agochaba, nun simple reduto invisíbel de siglas, o corpo inerte dunha outra muller, falecida mentres agardaba ser atendida, logo de tres horas con fatiga xeneralizada e problemas para respirar, no servizo de urxencias do Hospital Xeral de Vigo. Mentres as autoridades ordenantes dunha austeridade desmedida e incontrolada nas súas consecuencias e os equipos facultativos da sanidade pública, desbordados e impedidos para a impecábel realización da súa profesionalidade, lamentan o triste suceso, a Fiscalía de Vigo anuncia a apertura de dilixencias para investigar esta morte que, se case sempre semella inxusta e inexplicábel, neste caso as dúbidas de que tería acontecido se… acrecentan a angustia no ámbito familiar e no colectivo.

Esta nova alarma social, no entanto, semella ter doada solución, á vista doutras novas xornalísticas: asignar un código de cores diferenciadas a cada paciente, unha vez ingresado en urxencias, que priorice o seu atendemento en función da gravidade do diagnóstico inicial. A gama cromática abrangue desde o vermello (inmedito), laranxa (de dez a quince minutos), amarelo (unha hora), verde (dúas horas) ou azul (catro horas)

Estas dúas situacións non me permiten afastarme da impotente tristura que me provoca saber que as decisións políticas que neste momento se adopten para aseguraren o dereito a unha vivenda digna e á saúde pública, tamén para as persoas con escasos recursos, debilitadas social, económica e fisicamente, virán planificadas e xestionadas por quen moi probabelmente vivan afastados e alleos a estas vivencias humanas de restrición, inseguridade, limitación e dependencia.

Entón volvín repetirme: Tanto tes tanto vales!

Remato a lectura da nova dándome por informada, mais a espiral da interrogante prolongada asexa novamente: con que cores han pintar as voces e imaxes das mulleres os artistas plásticos de comezos do século XXI?

Saúda e benvida para Forked Tongues

Artigo publicado en Sermos Galiza, o venres 8 de marzo de 2013. O orixinal pode ser consultado aquí.
Intervención lida, en representación da AELG, o 28 de febreiro no Instituto Cervantes de Dublín no acto de presentación do volume “Forked Tongues. Galician, Basque and Catalan Women´s Poetry in Translations by Irish Writers”, baixo o coidado da edición de Manuela Palacios.

É o galego a miña lingua de comunicación habitual e a lingua literaria de escrita poética que hoxe nos convoca e acolle neste marco cultural que vén confirmar que as barreiras lingüísticas per se non existen.

Desde logo estas non existen nunca por principio para as linguas hexemónicas. Tal vez deberiamos ser máis cautas ao afirmar isto de maneira tan categórica para as linguas minorizadas, infravaloradas como a miña, o galego, ao igual que o catalán e o éuscaro, que tamén hoxe aquí nos acompañan, dentro do propio Estado español, por definición constitucional plurilingüe e pluricultural, ao que pertencen.

O galego é unha lingua en proceso de normalización, isto é, unha lingua cuxos falantes aínda non teñen asegurada a posibilidade de vivir plenamente nela na súa vida cotiá, malia estar recoñecidos por lei todos os seus dereitos desde a recuperación da democracia, a aprobación da Constitución española en 1978 e o Estatuto de Autonomía en 1981.

Con todo, fronte ás ópticas reducionistas e simplificadoras que tanto agroman por parte dalgúns defensores da unidade mimética e o corsé homoxéneo uniformizador, estamos aquelas persoas que, desde o cultivo do coñecemento, a superación da ignorancia e a valoración do que nos é propio, nos empeñamos en mostrar orgullosas os nosos sinais de identidade, aqueles que nos fan diferentes e singulares dentro da biodiversidade lingüística e cultural.

Precisamente é no ámbito da creación literaria onde o grao de normalización lingüística alcanzado, no noso país, ten sido practicamente completo. Os nosos escritores e escritoras conseguiron, desde a convición e o compromiso íntegro e integrador, converter o galego na lingua habitual de escrita e lectura de todos os xéneros literarios, para todos os públicos, sen excepción, sendo o seu prestixio e recoñecemento de vital importancia (auto)estimuladora, dentro e fóra do noso país.

Porque o puzzle da globalidade non se comprende, en toda a súa dimensión, se non é desde unha perspectiva de sumas integradoras de esencias diferentes e con personalidade propia complementaria. Sumar sempre, restar nunca; multiplicar, si, dividir non.

Ten sido esta vontade común, colaborativa e participativa a que nos conduciu até aquí e neste camiño de tránsito común a profesora da Universidade de Santiago de Compostela Manuela Palacios debe calificarse como a guía imprescindíbel, a nosa luz. Grazas a ela, sempre acompañadas da súa man abertamente interlocutora, os versos de Pilar Pallarés, Chus Pato, Lupe Gómez, María do Cebreiro e Yolanda Castaño cruzaron os nosos marcos fronteirizos político-administrativos para servos entregados como palabras-agasallo na súa sonoridade de sentimento e nacencia en convivio de irmandade coa vosa senlleira expresión.

Estas cinco escritoras galegas, poetas en esencia, de cuxa traxectoria tanto nos orgullamos, representan cinco mundos líricos persoais que se abren como a rosa de cen follas do noso poeta Ramón Cabanillas para o lectorado contemporáneo; cinco voces que revisitan corpus temáticos tradicionais e amplifican novas experiencias transgresoras para sempre enriqueceren as tonalidades dos versos que cada tempo precisa e merece; cinco expresións femininas que amplían o arco da vella do noso sentir e pensar colectivo, do noso persoal aquí e agora, como herdeiras dun legado literario culto impreso, desde un marcado carácter multicultural, que iniciaron os trobadores galego-portugueses no medievo, a finais do século XII, ininterrumpidamente, a pesar de avatares políticos esóxenos que en diferentes capítulos da nosa historia interna apostaron por invisibilizalo até case facelo desaparecer.

Esta compilación antolóxica biblingüe -galego/inglés- de versos e poemas recollidos baixo o significativo título Forked Tongues, editados orixinariamente en galego entre 1995 e 2010, son un presente que a cidadanía galega amante das letras recoñece, valora e admira. No entanto, somos ben conscientes de que elas, en moitas ocasións, herdeiras da nosa poeta nacional Rosalía de Castro, tamén como ela se senten estranxeiras na súa propia patria, porque a temida invisibilidade do seu traballo, compromiso e esforzo creativo da escrita con mirada de muller desde unha lingua propia, oficial, minoritaria e minorizada sempre asexa e respira ameazadora.

É por esta razón que me orgulla profundamente acompañarvos neste acto, en representación da AELG, para quen sempre será compromiso firme actuar como ponte cómplice en proxectos de internacionalización que coloquen a literatura vivida e expresada en galego, co protagonismo que se merece, no escenario literario global.

Moitas grazas a todas as persoas que, desde unha actitude comprometidamente solidaria e xenerosa teñen contribuído a que o que un día foi un proxecto ilusionante e intanxíbel puidese converterse nunha feliz concreción.

Grazas a estas cinco poetas-compañeiras pola súa enriquecedora expresión lírica; grazas ás tradutoras por este camiño de retroalimentación entre versos que cabalgan linguas; grazas ás poetas de Euskadi e Cataluña por acompañarnos neste ronsel de irmandade; grazas á profesora Manuela Palacios polo seu traballo firme e incansábel e por entender que a Asociación de Escritoras e Escritores en Lingua Galega representa a amical casa común aberta sempre ao (re)encontro; grazas á editorial Shearsman Books por valorar e acreditar neste proxecto de intercomunicación literaria e humana; grazas, finalmente, ao Instituto Cervantes de Dublín por actuar de encrucillada de camiños, como os nosos valiosísimos cruceiros de pedra de cantería, onde todo este proxecto colaborativo hoxe cobra vida auténtica.

Non che digo nada… Pero ¡vaia!

Este artigo foi publicado na versión en papel do número 34 de Sermos Galiza, o 8 de febreiro de 2013.

Pasan naquesta vida
cousiñas tan extrañas,
tan raros feitos vense
neste mundo de trampa;
tantos milagres vellos,
tan novas insinanzas,
e tan revoltos allos
con nome de ensaladas,
que non che digo nada…
Pero ¡vaia!

Rosalía de Castro, Cantares gallegos.

Visionarios versos de hai cento cincuenta anos, asinados por quen analizou o seu tempo con voz propia.
Ultrapasada a Candeloria en que medio inverno vai fóra, os ríos agrúan en enchentes asolagadoras de eidos roubados para a construción irracional antinatura.
Mais non chove miudiño; arroia e alampea, saraiba e lostreguea.
Ventea pola banda da dereita (repárese na polisemia e homonimia da banda que permite a verosimilitude de calquera lectura, mesmo a máis malévola). Mentres, a banda da esquerda oficial, devala en estado de semi(in)consciencia, mede o nivel de esixencia canto a limpeza e transparencia daquel que agora asume o poder (o goberno é outra cousa) neste letargo político alterno (non alternativo), cómplice inmobilizador para que nada mude e fique atado polos de sempre.
Entre as augas avoltas, os remuíños e as fervenzas asexan a subsistencia dos que vogamos nun rumbo sinistramente incerto fronte á estulticia de quen procura a pillaxe das fontes inesgotábeis que o poder concede.
Porque as aparentes dúas beiras políticas desta canle enlamada ollan para outro lado. As súas cifras non son as nosas. O xugo económico ignora o mínimo requirido pola transixencia, capacidade de diálogo e respecto mutuo, neste xogo de tolerancia e obediencia democrática, cuxas normas mudan en plena partida para afortalar o forte e debilitar o feble. Alguén está a tensar de máis as cordas, porque a planificada doutrina do shock impón cada día un novo grao de afundimento.
O refraneiro é memoria histórica: “Viste un ladrón e parecerá un señor”, “Díxolle o diñeiro á xustiza: dáte por vencida”, “Cando o diñeiro fala, todos calan”.
Tórnanse protagonistas de titulares mediáticos nomes propios que amasan números pares, impares, primos, enteiros (sempre positivos, nunca negativos!); que agochan contabilidades que nunca verán a luz nas declaracións tributarias de quen sobrevivimos co diñeiro limpo (por que diñeiro negro cando é diñeiro sucio?); que financian ilegalmente partidos que semellan gañadores lexítimos nas eleccións; que subornan empresas privadas a cambio de promesas macroconstrutoras, reformas laborais de ganga e suculentos descontos fiscais; que reinventan a legalidade para maquillaren ilegalidades amigas; que sobregratifican con diñeiro espúreo a cúpula dun partido fraticida onde os cazatalentos meden pulsos internos no bulevar das intrigas.
As outras cifras que, desde a provocación cínica, programan para nós, son as da austeridade, restrición, renuncia, comedores sociais, repagamento de medicamentos, pensións míseras, acceso á xustiza restrinxida ou negación dos dereitos das mulleres.
As nosas cifras nomean anonima e colectivamente greas millonarias de parad@s; milleiros de asinantes de iniciativas populares ignoradas ou mocidade emigrante expulsada cun grao de formación óptimo; millóns dos milleiros de pequenos aforradores subornados, millóns que se deixan de investir no ámbito da ciencia e da cultura.
Pódennos atordar con cifras maquiavélicas, mais sabemos que nos enganan. Poden camuflar o rictus na neolingua falsificadora, mais coa palabra honesta descubrímolos e delatámolos.

Habería que sinalar
os buscadores de ouro
e conducilos ao deserto da historia,
embargarlles os sentimentos
para darllos aos humillados,
cunha parcela de alento
e de humanidade
como un agasallo merecido.

Mª do Carme Kruckenberg, As complexas mareas da noite.